بررسی تطبیقی عشق از دیدگاه مولوی و امام خمینی (ره)

در باب ماهیّت عشق سخن بسیار گفته شده و پژوهش های فراوان انجام شده است، اما هرگز نمی توان ادعا کرد که سخن گفتن در این خصوص به پایان رسیده است و از آنجا که عشق نقش کلیدی و مهمی در تکامل وجودی انسان دارد و در حقیقت تمام کاینات را در سیر به سوی کمال به پویه و جنبش در می آورد، در نتیجه جای بحث بسیار دارد که چگونه بزرگانی چون مولوی ، امام خمینی و ... از این گوهر در تکامل وجودی خویش بهره بردند. عالم هستی بر اساس عشق حق به خویشتن پدید آمده، و این عشق غایت هستی است و در تمام کاینات ساری و سبب حرکت و جنب و جوش و تکاپو شده است. در مصاف بین عقل و عشق این عشق است که پیروز این نبرد است چرا که عقل از درک و حکم دربارة حقایق فوق حواس و ادراکات بشری ناتوان می باشد و عشق با بهره گیری از دیدة ربّانی به نظاره حقیقت جهان نشسته است. انسان به سبب علمی که از وحی ناشی است از ملایک به لطیفة معرفت ممتاز گشته است و عشقی که در وجود انسان هست از همین معرفت سرچشمه گرفته و سبب امتیاز انسان از کاینات شده است. هدف از این پژوهش این است که به تبیین دیدگاه امام خمینی و مولوی در عشق پرداخته شود و شباهت ها و تفاو های دیدگاه آنها مورد تطبیق و بررسی قرار گیرد تا میزان نزدیکی اندیشه امام و مولوی در خصوص عشق معلوم گردد. بر این اساس، این پژوهش به چهار فصل تقسیم شده است و سعی گردیده به فرضیات آن پاسخ داده شود. در فصل اول که کلیات عشق و محبت است از مباحثی چون معنای لغوی و اصطلاحی عشق، انواع و مراتب عشق، عشق در منابع اسلامی و سیر تحول اشعار عاشقانه سخن به میان آمده است. در دو فصل مربوط به عشق از دیدگاه مولوی و امام خمینی دیدگاههای هر کدام از آنها را در خصوص تعریف عشق و رابطة بین عقل و عشق، عشق و جهان آفرینش ، عشق و معرفت ، عشق و عبادت و فطری بودن عشق مورد بررسی قرار داده و در نهایت در فصل چهارم به تطبیق دیدگاههای این دو عارف بزرگ پرداخته شده است . در این تحقیق از روش اسنادی - کتابخانه ای استفاده شده؛ ابتدا بر اساس طرح تحقیق به مطالعه کتب مولانا و امام خمینی (ره) در حدی که مرتبط به این پژوهش می شد مخصوصاًآثار منظوم آنها و نیز آثار دیگری در این زمینه پرداخته شد و سپس دیدگاههای مولوی وامام خمینی (ره) در مورد عشق در بخشهای جداگانه مورد بررسی قرار گرفت و در پایان دیدگاههای این دو عارف بزرگ با هم تطبیق داده شده است . باتوجه به تعداد وحجم زیاد آثار مولوی وامام خمینی بیشترین تلاش خود را به آثار منظوم آنها معطوف نموده ایم .